Pavlov en zijn hond

Zoals wel vaker gebeurt bij wetenschappers is de Pavloviaanse conditionering een toevallige ontdekking die gedaan is. Ivan Petrovich Pavlov (1849–1936) was een fysioloog zonder achtergrond in psychologie toen hij deze fenomenale doorbraak maakte.

Vandaag de dag maakt iedereen, die een dier iets aanleert, bewust of onbewust gebruik van deze klassieke conditionering. Het Pavlov effect.

Een stukje geschiedenis van het Pavlov effect

Vanaf 1890 voerde Pavlov een onderzoek uit bij honden waarbij hij hun speekselafscheiding observeerde wanneer ze voedsel kregen. Hij gebruikte een methode waarbij een klein buisje in de wangen van de honden plaatste. Dit om de hoeveelheid speeksel te meten die de hond produceert als ze een op vlees gebaseerd poeder kregen.

Pavlov voorspelde dat honden speeksel zouden produceren als ze voedsel kregen aangeboden, maar hij merkte op dat ze begonnen te kwijlen bij het horen van de voetstappen van zijn assistent die hun maaltijd bezorgde.

Pavlov deed een belangrijke wetenschappelijke ontdekking toen hij opmerkte dat honden reageerden op prikkels die ze hadden geleerd te associëren met voedsel, zoals de laboratorium assistent. Dit betekende dat elk object of elke gebeurtenis die de reactie veroorzaakte, ook gekoppeld was aan voedsel in de geest van de hond.

Hij wijdde zijn hele professionele leven aan het onderzoeken van deze methode om meer kennis te verwerven.

Geconditioneerde reflexen

In 1902 stelde Pavlov het concept voor dat bepaald gedrag van honden niet hoeft te worden geleerd. Een van die gedragingen is de automatische speekselafscheiding die optreedt wanneer ze voedsel zien. Deze reflex is aangeboren en vereist geen training.

Vanuit het oogpunt van gedragsleer veroorzaakt de aanwezigheid van voedsel een automatische reactie. Dit uit zich in speekselafscheiding zonder dat daarvoor enige voorafgaande training nodig is. Dit maakt voedsel een ongeconditioneerde prikkel en is speekselafscheiding een ongeconditioneerde reactie.

Voedsel veroorzaakt speekselvloed als een automatische reactie.

Bij het uitvoeren van zijn proef introduceerde Pavlov een metronoom die diende als een neutrale prikkel. De honden reageerden niet op de metronoom wanneer deze werd gepresenteerd. Hieruit volgde dat de metronoom, die een neutrale prikkel is, lokt geen geconditioneerde reactie uit.

Vervolgens startte Pavlov de conditioneringstechniek, waarbij hij een klikkende metronoom introduceerde net voordat hij de hond voerde. Na verschillende herhalingen van dit proces (proeven), presenteerde hij vervolgens alleen de metronoom.

Zoals verwacht werd zorgde alleen het klikken van de metronoom al tot een verhoogde speekselafscheiding. Hier volgt weer uit dat de metronoom een geconditioneerde prikkel is geworden die de geconditioneerde reactie van speekselvloed opwekt.

De hond had een relatie gelegd tussen de metronoom en voeding, wat resulteerde in het verwerven van een nieuw gedrag.

Deze reactie wordt een geconditioneerde reactie genoemd, ook wel een Pavloviaanse reactie genoemd. Vandaag de dag noemen we deze reactie een klassieke conditionering. De prikkel die ooit geen reactie ontlokte was nu, is nu een geconditioneerde prikkel geworden.

De ontdekking van Pavlov

Pavlov ontdekte ook dat om verbanden tussen prikkels tot stand te brengen, ze binnen een kort tijdsbestek moeten worden gepresenteerd (zoals een rinkelende bel).

Hij noemde dit dan ook de wet van de tijdelijke contiguïteit (Herhaalde aanbieding van een neutrale prikkel (bijvoorbeeld een geluid) samen met de ongeconditioneerde prikkels tijdens de fase van de verwerving). Als het interval tussen de geconditioneerde prikkel (bel) en de ongeconditioneerde prikkel (voedsel) buitengewoon wordt verlengd, zal er geen vooruitgang in het leren zijn.

Van 1890 tot 1930 hebben Pavlov en zijn onderzoek naar klassieke conditionering een grote reputatie opgebouwd. De term klassiek in klassieke conditionering geeft aan dat het het eerste gestructureerde onderzoek is van de leerprincipes.

Conclusie

Kortom, klassieke conditionering, die in 1913 verder werd ontwikkeld door Watson, verwijst naar het proces van het verbinden van een nieuwe prikkel (geconditioneerd) met een ongeconditioneerde prikkel die van nature een specifieke reactie (reflex) uitlokt. Deze koppeling zorgt ervoor dat de nieuwe prikkel dezelfde reactie uitlokt.

Pavlov bedacht technisch jargon om dit fenomeen te verklaren. De ongeconditioneerde prikkel (UCS) verwijst naar een object of gebeurtenis die een automatische/natuurlijke reactie veroorzaakt.

De ongeconditioneerde reactie (UCR) is de reactie die door deze prikkel wordt uitgelokt. Een neutrale prikkel (NS) is gewoon een prikkel die geen enkele reactie uitlokt.

Na het koppelen van de ongeconditioneerde prikkel aan de neutrale prikkel, wordt de laatste een geconditioneerde prikkel (CS). Wanneer de geconditioneerde prikkel wordt gepresenteerd, wordt de resulterende reactie de geconditioneerde reactie (CR) genoemd.

Experimentele resultaten

Ivan Pavlov demonstreerde een vorm van leren die klassieke conditionering wordt genoemd en die plaatsvindt door associaties te maken.

Door zijn experimenten bewees Pavlov dat honden konden worden getraind om het geluid van een bel te associëren met de aankomst van voedsel, wat resulteerde in speekselproductie alleen al bij het geluid van de bel.

De honden kwijlden als reactie op het aanbieden van het voedsel, dat de ongeconditioneerde prikkel was, en hun speekselafscheiding was een ongeconditioneerde reactie die aangeboren was.

Het eten werd gegeven nadat Pavlov aanbelde, wat een neutrale prikkel was.

Nadat er enkele associaties waren ontstaan, begonnen de hond te kwijlen bij het horen van het geluid van de bel, zelfs als er geen voeding was. De bel had zich ontwikkeld tot een getrainde trigger en de speekselafscheiding was nu een getrainde reactie.

De bel was verbonden geraakt met voedsel voor de hond, waardoor het geluid van de bel kwijlen en speeksel opwekte.

Associatie is de basis van leren, zoals blijkt uit Pavlovs werk over klassieke conditionering. Ondertussen toonde het kleine Albert-experiment van Watson en Rayner aan dat fobieën kunnen worden verworven door klassieke conditionering.

https://www.allesoverdehond.nl/informatief/pavlov-en-zijn-hond/?feed_id=47&_unique_id=643926c6cdbcb